Музычна - інструментальная традыцыя (Смаргонскія найгрышы)

Музычна-інструментальная традыцыя Смаргонскага раёна - узор рэпрэзентацыі народнага музычна-інструментальнага выканальніцтва Гродзеншчыны з тыповымі стылістычнымі характарыстыкамі. Народная музыка гісторыка-этнаграфічнага рэгіёна фармавалася ва ўзаемадзеянні з культурнымі плынямі суседніх рэгіёнаў і пад уплывам гістарычных падзей XX стагоддзя. Элемент складаецца з комплексу ўменняў і навыкаў ансамблевага выканальніцтва ў складзе капэлы традыцыйнай траістай музыкі. На сённяшні дзень дакладна зафіксаваны даследчыкамі склад мясцовай музычна-інструментальнай капэлы, шырока вядомай у рэгіёне і вельмі папулярнай у першай палове ХХ стагоддзя: яна складалася з саліруючай скрыпкі, часам-ўзмоцненай кларнетам, якія акампануюць мелодыю гармонікі, акардэона або дудкі, рытмізіруючага музычную. Смаргонскія найгрышы ўключаюць цыкл вясельных маршаў, разнастайныя полькі, вальсы, мелодыі розных танцаў і некаторых песень. Для музычнага рэпертуару інструментальнай традыцыі Смаргонскага раёна характэрны песенны склад мелодыі найгрышаў, паўторнасць і квартавыя хады ў невялікім дыяпазоне гучання мелодыі, просты рытмічны малюнак, выкарыстанне пераменлівасці вобраза (у асноўным з мінора ў мажор), разнастайнасць у тэмпавых выявах у складзе .

Яркім прадстаўніком мясцовых музыкаў быў Уладзіслаў Іванавіч Будзько (1919-2016 гг.), унікальны музыка-самавучка, які большую частку свайго жыцця граў са сваёй музычнай капэлай танцы і вяселлі па ўсёй акрузе. У 1990-я гады яго выканальніцкае майстэрства «з рукі на руку» пераняў мультыінструменталіст Чэслаў Альфонсавіч Жых, які арганізаваў сямейную музычную капэлу і калектыў «Гулянок» з вучняў школы мастацтваў. Сёння «Смаргонскія найгрышы» гучаць на тэрыторыі г. Смаргонь і аг. Жодзішкі, дзе жывуць і працуюць носьбіты. Народная музыка Смаргоншчыны жыве і выконваецца па сённяшні дзень на вяселлях мясцовых жыхароў, а таксама на раённых, абласных і рэспубліканскіх святах, танцавальных урачыстасцях, фестывалях і конкурсах. Дзеці і моладзь засвойваюць музычную традыцыю "на слых". Найгрышы асвойваюцца на розных інструментах праз навучанне ва ўзорным ансамблі народнай музыкі «Гулянок» дзяржаўнай установы адукацыі «Смаргонская дзіцячая школа мастацтваў імя М. К. Агінскага», узорнай фальклорнай групе «Нальшчаначка» дзяржаўнай установы адукацыі «Вучэбна-педагагічны комплекс Жодзішкаўскі яслі сярэдняя школа», аматарскім калектыве супрацоўнікаў дзяржаўнай установы культуры «Смаргонскі раённы цэнтр культуры».

Традыцыя перадаецца ад дасведчаных музыкаў да маладых. Яны гуляюць у складзе вышэйназваных аматарскіх калектываў, а таксама самастойна на святах для сваіх сваякоў, сяброў і знаёмых. Захаванне традыцыйнай музыкі вітаецца жыхарамі Смаргоншчыны, якія ведаюць мясцовую музычна-інструментальную традыцыю і жадаюць, каб яна працягвалася.