Шыфр
613Г000485
Катэгорыя каштоўнасці
Тып каштоўнасці
Падтып каштоўнасці
Месца знаходжання
Датаванне
1773 г.
Стыль
Барока
Апісанне
Вялікая Ліпа вядомая з XVI ст. У XVI ст. на тэрыторыі сучасных вёсак Вялікая і Высокая Ліпа, Саская Ліпка знаходзіліся дробныя ўладанні шляхты Пацэвічаў, Сачкевічаў, Мікіцічаў, Стэцкевічаў і інш., якія паступова былі набытыя Радзівіламі. У 1528 г. кароль Жыгімонт І пацвердзіў пакупку Ганнай Радзівіл з роду Кішкаў двара на Ліпе. У 1558 г. маёнтак і двор Ліпа дадзены ў заставу, а потым падараваны Мікалаю Радзівілу Мікалаем Станіславам Глябовічам. Мікалай Хрыстафор Радзівіл купіў ці абмяняў з даплатай на маёмасць у іншых месцах: 7 валок зямлі з падданымі “на Ліпе” у Пятра Ліпніцкага ў 1560 г.; землі Падаржэўскага і яго жонкі, што знаходзіліся “паміж грунтамі Ліпаўскімі Радзівіла”, у 1569 г. – маёнтак Ліпа пана Галаўні. Такім чынам, у 1560 – 1579 гг. Радзівілы авалодалі гэтай тэрыторыяй. У 1739 г. Ліпава – сяло Нясвіжскага княства Навагрудскага павета, уладанне Радзівілаў. У 1776 г. ў Ліпе налічвалася 26 дымоў. З 1796 г. Ліпа ў Навагрудскім павеце. У 1811 г. Ліпа – вёска фальварка Ліпка Нясвіжскай ардынацыі Радзівілаў, знаходзілася ў арэндзе ў генерала Мараўскага. З 1858 г. маёнтак Ліпа, 1400 дзесяцін зямлі, вінакурня (заснавана ў 1830 г.), 2 карчмы, 2 вадзяныя і 1 ветраны млыны – ва ўладанні В.М.Абуховіча. У 1870 г. Вялікая Ліпа ў складзе Сноўскай воласці Навагрудскага павета. У 1888 г. была адчынена школа граматы. У 1897 г. ў Вялікай Ліпе налічвалася 84 двары, хлебазапасны магазін, два млыны, карчма. У 1909 г. у вёсцы ўжо 109 двароў.
Паводле архіўных дакументаў, царква ў Вялікай Ліпе была пабудавана ў 1773 г. стараннем памешчыка Іосіфа Абуховіча, падваяводы навагрудскага і ўладальніка маёнтка.
У царкве быў адзін прастол у імя Пакрова Прасвятой Багародзіцы.
Пры царкве існавала мураваная багадзельня на 2 душы мужчынскага і 2 жаночага пола, якую ўтрымлівала графіня Чапская. Падобна, што багадзельня функцыянавала пакуль жыла графіня, таму што пачынаючы з 1870-х гадоў яна ўжо не згадваецца.
Храм дзейнічаў да 1963 г., затым быў закрыты. У 1990 г. вернуты вернікам. У жніўні 1993 г. быў урачыста адкрыты пасля рэстаўрацыі.
Царква – помнік архітэктуры з рысамі барока. Званіца і капліцы – помнікі архітэктуры класіцызму.