Традыцыі свята “Тры каралі”
Традыцыі свята “Тры каралі”
Змест
Звесткі аб каштоўнасці
Шыфр
43БЛ000180
Катэгорыя каштоўнасці
Тып каштоўнасці
Падтып каштоўнасці
Месца знаходжання
Гродзенская вобласць, Воранаўскі раён, аг. Больцішкі; Гродзенская вобласць, Лідскі раён, аг. Вавёрка; Гродзенская вобласць, Лідскі раён, в. Міхнаўцы; Гродзенская вобласць, Лідскі раён, в. Паперня; Гродзенская вобласць, Лідскі раён, в. Мейры; Гродзенская вобласць, Лідскі раён, в. Чашэйкі; Гродзенская вобласць, Лідскі раён, в. Сямейкі; Гродзенская вобласць, Лідскі раён, в. Серафіны; Гродзенская вобласць, Лідскі раён, в. Мікуты; Гродзенская вобласць, Іўеўскі раён, в. Сцігане; Гродзенская вобласць, Іўеўскі раён, аг. Трабы
Апісанне
Традыцыя правядзення свята “Тры Каралі” на Гродзеншчыне – адметнае праяўленне лакальнай каталіцкай каляднай абраднасці. Уяўляе сабой абыход двароў з віншаваннямі гаспадароў, спевам калядных песень “Дзісяй Бэтлеем”, Сардэчна матка”, “Пуйдзь мы вшыстцы да стаенкі” трыма “Каралямі-калядоўшчыкамі”, на галаве якіх надзеты блішчастыя кароны, на плячах прыгожыя накідкі чырвонага, сіняга, зялёнага колеру з зоркамі. У руках аднаго Караля – калядная зорка. Традыцыя распаўсюджана ў вёсцы Больцішкі Воранаўскага раёна, вёсцы Сцігане, аграгарадку Трабы Іўеўскага раёна, а таксама ў аграгарадку Ваверка, вёсках Паперня, Мейры Лідскага раёна сярод мясцовага насельніцтва і прымеркавана да хрысціянскага свята “Аб’яўленне Пана” па каталіцкім календары ці “Тры Каралі” – па народным, якое адзначаецца 6 студзеня. Тры Каралі – гэта маскіраваныя асобы – мужчыны (па ўспамінах жыхароў аграгарадок Ваверка, вёска Сямейкі Лідскага раёна ў Каралёў прыбіраліся не толькі мужчыны, але і жанчыны) у ролі трох валхвоў ці Каралёў – Каспара, Мельхіёра і Бальтазара, якія, паводле біблейскага сюжэта, ішлі на святло зоркі да месца, дзе нарадзіўся Ісус Хрыстос, каб прынесці яму дары ў выглядзе золата, ладана і міры.
Традыцыйная абыход двароў на завяршэнне каляднага перыяду амаль спыніў сваё жывое бытаванне да канца ХХ ст, але захоўваўся ў памяці многіх жыхароў старэйшага ўзросту і шматлікіх этнаграфічных даследаваннях рэгіёну. Паступова святочная традыцыя была адноўлена спачатку ў Лідскім раёне пры актыўным удзеле работнікаў філіяла “Ваверскі Дом культуры” дзяржаўнай установы культуры “Лідскі раённы цэнтр культуры і народнай творчасці”, крыху пазней вярнулася сталая практыка у в. Сцігане і аг. Трабы Іўеўскага раёна і аг. Больцішкі Воранаўскага раёнаў таксама пры актыўным удзеле мясцовых устаноў культуры. Жыхары вёсак, дзе зноў “ходзяць тры Каралі” рады аднаўленню традыцыі, шчыра вітаюць і частуюць тых, хто прыходзіць да іх са святочнымі вітаннямі, бо ў большасці сем’яў захоўваецца памяць менавіта пра такое свята “трох Каралёў” у іх дзяцінстве.
Пачынаецца абыход вёскі ў другой палове дня, бліжэй да вечара. Тры пераапранутыя мужчыны разам з дзецьмі пачынаюць калядны абыход двароў. Тры Каралі звычайна збіраюцца каля касцёла і ідуць па ўсіх вуліцах вёскі. Заходзячы ў хату, спяваюць велічальныя песні, за што гаспадары частуюць іх салодкім печывам. У 30-я гады ХХ ст Каралям-калядоўшчыкам давалі ў якасці падарункаў ялавічыну, пірагі, гарэлку, гарэхі. Кожны гаспадар чакае прыходу Каралёў як сімвалу Божай міласці і бласлаўлення, дабрабыту, надзеі на перамогу дабра над злом.
Сёння да правядзення абраду актыўна далучаецца моладзь – пераемнікі традыцыі, якія асэнсавана цікавяцца гісторыяй і культурай рэгіёна.
Доступ да аб'екта