зваротная сувязь
Калі вы заўважылі недакладнасць, ці маеце пытанне - лістуйце:
Фартыфікацыйныя збудаванні Гродзенскай крэпасці
Шыфр
412Д000677
комплексны аб’ект
Дадзеная каштоўнасць мае ў комплексе некалькі аб'ектаў.
Катэгорыя каштоўнасці
Тып каштоўнасці
Падтып каштоўнасці
Месца знаходжання
Гродзенская вобласць, Гродзенскі раён, -, -
Датаванне
1913 - 1915
Стыль
фартыфікацыйныя збудаванні
Апісанне
У 1887 годзе, пры імператары Аляксандры ІІІ, Генеральным штабам рускай арміі было прынята рашэнне адносна будаўніцтва крэпасці ў Гродне, выкарыстаўшы за аснову распрацаваныя яшчэ дзесяць гадоў таму планы. Перыметр ўмацаванняў, якія ахопліваюць горад паўкальцом, склаў прыблізна 12-14 кіламетраў. Аснову іх складалі земляныя фарты, т.зв. фарты часовай профілі. Яны мелі рысы выключна толькі палявых умацаванняў (сумяшчэнне рысаў люнета і рэдута). Размяшчаліся гэтыя фарты на выгадных вышынях, паблізу ад горада.
Паўнавартасная крэпасць у Гродне з'явілася ў пачатку ХХ стагоддзя, пасля руска-японскай вайны. Старыя земляныя фарты выкарыстоўваліся ў якасці другой лініі абароны.
З агульнай колькасці фартоў дзевяць (з I па IX) размяшчаліся на левым беразе ракі Нёман і чатыры (з X па XIII) на правым, нумарацыя ішла супраць гадзіннікавай стрэлкі.
Расійскія фарты ўзводзіліся з бетону, яны мелі мноства хованак для гарнізона і цэлую сетку падземных камунікацый, але пры гэтым былі выдатна прыстасаваныя да мясцовасці. Акрамя таго, новыя крэпасці значна выраслі ў памерах. Фарты ўзводзіліся з бетону, які ўзмацняўся металічнымі канструкцыямі. У скончаным выглядзе яны павінны былі прадстаўляць велізарныя ўніверсальныя абарончыя збудаванні, здольныя вытрымаць абстрэл з самых буйных гармат таго часу, а таксама працяглую аблогу войскаў непрыяцеля. Гэтыя памяшканні забяспечваліся вентыляцыяй і асвятленнем. На кожным фарце была свая сілавая станцыя. Галоўныя бетонныя пазіцыі форта забяспечваліся ліфтамі для падачы снарадаў для артылерыі.
Для назірання ўсталёўваліся спецыяльныя браняваныя назіральныя пасты. Кожны элемент форта мог абараняцца і самастойна, нават знаходзячыся ў акружэнні праціўніка. Для гэтага ўсе ўваходы перакрываліся бранявымі дзвярыма, а ўнутраныя памяшканні прастрэльваліся гарнізонам. Фарты выносіліся досыць далёка за перыметр горада (больш за 10 км) для таго, каб перашкодзіць яго абстрэлу непрыяцелем. Для ўзмацнення фартоў і прыкрыцця інтэрвалаў паміж імі, ствараліся літарныя і нумарныя апорныя пункты. У залежнасці ад свайго прызначэння і памеру яны ўзводзіліся з бетону або зямлі. Часцяком яны ўяўлялі сабой паменшаную ў некалькі разоў копію вялікіх фартоў. Акрамя гэтага планавалася будаўніцтва парахавых скляпоў, бліндажоў і сховішчаў для пяхоты, бетанаваных пазіцый для батарэй і іншых збудаванняў крапасного адводу. У планы таксама ўваходзіла пабудова для крэпасці аэрадрома, сеткі дарог, мастоў і плацін. У скончаным выглядзе крэпасць магла вытрымаць штурм і аблогу падрыхтаванай і выдатна ўзброенай арміі праціўніка.
Фарты Гродзенскай крэпасці ўзводзіліся па індывідуальным праекце, распрацаваным ваенным інжынерам, пры гэтым ні адзін з праектаў не паўтараўся. Гэта тлумачылася тым, што форт вельмі хораша прыстасоўваўся да рэльефаў мясцовасці. Аднак кожны з фартоў абавязкова павінен быў складацца з наступных частак:
бетоннага сховішча з галерэямі і памяшканнем для дзяжурнай часткі (на лініі агню бруствера зроблены пазіцыі для стралкоў і барбеты для гармат);
бранявых вежаў для хуткастрэльных 3-дм гармат;
бранявых назіральных пастоў і пастоў для артылерыйскіх назіральнікаў;
казармы для гарнізона (у шэрагу выпадкаў – падземнага тыпу);
кофраў для прастрэла рова. Кофр-абарончая казематыраваная пабудова, якая размяшчаецца ў кутах фартовых равоў для іх абароны. Калі з кофра абстрэльваюцца два сумежных рова, то ён называецца падвойным, калі ж толькі адзін, то адзіночным;
горжавых капаніраў або паўкапаніраў. Горжавы капанір-фланкіруючае фартыфікацыйнае збудаванне, размешчанае ў горжы (тыле) форта;
прамежкавых капаніраў і паўкапаніраў для абстрэлу паміжфартовых прамежкаў. Капанір - (франц. саропіег-ніша) фланкіруючае фартыфікацыйнае збудаванне для вядзення флангавага агню па двух процілеглых напрамках. Для абстрэлу падыходаў да суседніх фартоў рабіліся прамежкавыя паўкапаніры, размешчаныя ў горжы. Паўкапанір-фланкіруючае фартыфікацыйнае збудаванне для вядзення флангавага агню ў адным кірунку;
усе гэтыя часткі злучаліся паміж сабой патэрнамі. Патэрна-падземная галерэя для злучэння фартыфікацыйных збудаванняў.
Галоўнай часткай форта было бетоннае сховішча з пазіцыямі для стралкоў зверху. Гэтыя будынкі, якія дасягаюць некалькіх дзесяткаў метраў у даўжыню, мелі вельмі надзейнае сховішча для гарнізона форта. Таўшчыня скляпенняў дасягала каля 4 метраў бетону. Яшчэ больш была таўшчыня сцяны, звернутая да суперніка. Такі масіў бетону павінен быў абараніць гарнізон ад варожай артылерыі.
Сартаваць па
Аб'екты, якія ўваходзяць у склад дадзенай каштоўнасці (комплекснага аб'екта)
